Jakie narzędzia mogą pomóc w weryfikacji prawdziwości informacji?
Żyjemy w szybko zmieniającej się rzeczywistości, codziennie zalewa nas masa przeróżnych informacji z różnych źródeł: media społecznościowe, telewizja, portale informacyjne, a od niedawna także informacje przekazywane przez sztuczną inteligencję.
Trudno jest na bieżąco samodzielnie weryfikować prawdziwość informacji. Jednak bezkrytyczne uznawanie wszystkich publikowanych przez media treści i powielanie ich wpływa na rozpowszechnianie fake news. Jak więc odróżnić prawdę od fikcji, wykryć manipulację? Z pomocą przychodzą narzędzia factchakingowe, oto kilka przykładowych:
Tak piszą o sobie „Dział weryfikacji treści (AFP Fact Check) jest częścią agencji Agence France-Presse (AFP), wielojęzycznej, wielokulturowej agencji informacyjnej, której misją jest dostarczanie dokładnych, wyważonych i obiektywnych informacji na temat wydarzeń na świecie”. Na polskojęzycznej stronie znajdziecie weryfikację treści pogrupowanych w kilku kategoriach: według najważniejszych tematów oraz regionów. Polska ma swoją wydzieloną sekcję. Informacja o fałszywej informacji zawsze opatrzona jest komentarzem wskazującym z czego wynika jej nieprawdziwość.
Weryfikując treści współpracują z Google, Meta, TikTokiem, Twitterem, a także z Unią Europejską.
To organizacja non-profit zajmująca się weryfikacją faktów. Inicjatywa zapoczątkowana została w roku 2003, w Centrum Polityki Publicznej Annenberg w Annenberg School of Communication na Uniwersytecie Pensylwanii. Skupiają się głównie na USA, jedna znajdziemy tam także weryfikację informacji mających wpływ na globalną gospodarkę i stosunki międzynarodowe.
Powstał w 2007 roku z inicjatywy Poynter Institute w St. Petersburg na Florydzie. Zajmują się weryfikacją głównie wypowiedzi polityków amerykańskich, jednak można znaleźć tam także treści związane z takimi tematami jak: środowisko, podatki, opieka zdrowotna, polityka zagraniczna, imigracja.
Przejdźmy na grunt polski
Oprócz wspomnianego już AFP Sprawdzam, warto zwrócić uwagę na Demagog.org.
Piszą o sobie tak:
„Jesteśmy pierwszą polską organizacją factcheckingową. Od 2014 roku weryfikujemy wypowiedzi polityków, sprawdzamy obietnice wyborcze, walczymy z fake newsami i dezinformacją. Dzielimy się wiedzą i edukujemy”.
Na stronie Demagog znajdziecie nie tylko weryfikację treści pogrupowanych w kilku kategoriach, ale także:
- treści edukacyjne, w tym platformę edukacyjną z kursami on-line (dostępne bezpłatne i płatne kursy),
- podcasty,
- grę edukacyjną https://fajniezewiesz.pl/,
- analizy i raporty.
Fundacja „Przeciwdziałanie Dezinformacji” także prowadzi platformę zajmującą się tropieniem dezinformacji pod adresem: https://fakenews.pl/. To stosunkowo młoda organizacja, jednak prowadząc codzienne działania sprawdzające fakty na różnych platformach, zaskarbili sobie zaufanie szeregu Internautów.
Warto zwrócić uwagę także na sekcję fakt-checkingową prowadzona przez niezależny portal: OKO.press .
FUCKT – innowacja wspierająca młodych ludzi w weryfikacji fake news
Także w POPOJUTRZE 2.0 powstała innowacja wspierająca młodych ludzi w weryfikacji fake news. To FUCKT czyli za slang.pl: najczęściej śmieszny lub niewygodny dla kogoś fakt, fake news.
Fuckt.online to skierowana do młodych ludzi (czyli grupy najbardziej eksponowanej na fake news w sieci) gra edukacyjna, która wyposaży ich w niezbędne kompetencje, pozwoli zrozumieć złożoność zjawiska i skalę jego oddziaływania. Jest to edukacyjna gra przeglądarkowa, która w założeniu wykorzystuje środowisko i mechanizmy fake news, aby w praktyce kształtować umiejętności, angażować emocjonalnie i pokazywać konsekwencje dezinformacji w sieci.
Projekt odpowiada na potrzebę poruszania w szkole problemów realnego świata, z którymi borykają się młodzi ludzie i wyposażenia ich w kompetencje niezbędne zarówno w szkole jak i w życiu. Robi to także w oczekiwanej formie: angażującej, interaktywnej, multimedialnej, opartej na emocjach i doświadczeniu. Jej celem jest przede wszystkim kształtowanie kompetencji w obszarze krytycznego myślenia i kompetencji informacyjnych, poprzez:
- możliwość przetestowania różnych modeli działania wobec zjawiska fake news;
- uwrażliwienie na skutki rozpowszechniania w sieci niesprawdzonych informacji;
- pomoc w zauważeniu i zrozumieniu metod rozpowszechniania fake news;
- możliwość przetestowania w kontrolowanych warunkach reakcji na fake news i ich rozpowszechnianie;
- wypracowanie strategii weryfikacji informacji publikowanych w Internecie.
Gra to nie wszystko – FUCKT oferuje także:
- solidną bazę wiedzy, w której w przystępny sposób podano rodzaje fake news wraz z przykładami,
- scenariusze zajęć dla nauczycieli.
Umiejętność weryfikacji prawdziwości informacji jest jednym z elementów myślenia krytycznego, warto wiedzieć czym kierować się aby wykryć manipulację i nie powielać fałszywych wiadomości. Warto także uświadamiać młodych ludzi jak ważna jest umiejętność weryfikacji informacji np. korzystając z FUCKT.online
Polecamy następujące materiały dotyczące fake news:
Krótka historia fakt-checkingu opisana przez Demagoga
Podcast dot. weryfikacji fake news przez APF Sprawdzam w Dziale Zagranicznym
Zebrała: Kinga Skrzyniarz, tutorka w Popojutrze 2.0
